Łódzkie kościoły, cerkwie i synagogi – 10 najpiękniejszych świątyń w mieście

Łódź, miasto, które swój renesans przeżywało w okresie industrialnym. Rozwój przemysłu włókienniczego przyciągał tu robotników i przedsiębiorców różnych narodowości, ale też wyznań. Do dziś możemy podziwiać w mieście ślady tamtych czasów – między innymi świątynie.

Kościoły

Najstarszy łódzki kościół to ten pod wezwaniem św. Józefa, znajdujący się przy ul. Ogrodowej 22. Jedyny ośrodek kultu z czasów Łodzi rolniczej. W 1765 roku rozpoczęto budowę świątyni pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, na dzisiejszym placu Kościelnym. Był to maleńki modrzewiowy budynek. W XIX wieku okazało się, że nie jest on w stanie pomieścić wszystkich swoich wiernych. Ostatecznie, zdecydowano o budowie nowego, murowanego kościoła. Proboszcz parafii, Jan Siemiec, zdołał drewniane cudo uchronić przed zniszczeniem. Przeniesiono je na dawny cmentarz katolicki przy ul. Ogrodowej. Przeprowadzka przyczyniła się do zmiany wyglądu. Dach został pokryty papą, zamiast gontem, przeniesiono też jego wieżyczkę ze środka na front budynku. W kościele możemy podziwiać ołtarze, które mają swój niesamowity blask. Jest też obraz z przełomu XVII i XVIII wieku, przedstawiający Matkę Boską Bolesną w srebrnej sukience.

Kościół garnizonowy, przy ul. św. Jerzego, to kolejny ciekawy zabytek. Wyświęcony jako cerkiew, w 1896 r. był dwuczęściową budowlą. Z częścią sakralną (dziś prezbiterium), i ujeżdżalnią (nawa). Po I wojnie cerkiew przejął kościół katolicki i powstała tam parafia wojskowa. Usunięto wówczas cebulaste wieże, sprowadzono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i koronowano na Hetmankę Polskiego Żołnierza. Wnętrze świątyni stanowi jedna nawa, w jej wschodniej części mieści się kruchta. Są też dwa ołtarze boczne z obrazami św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus i Matki Boskiej. Ołtarz główny jest w stylu bizantyjskim, to pozostałość ikonostasu, znajduje się tam obraz Matki Boskiej Hetmanki Żołnierza.

Neoromański kościół św. Jana przy ul. Sienkiewicza 60. wzniesiono w latach 1880-1884, jako świątynię luterańską pod wezwaniem św. Jana Ewangelisty. Po II wojnie światowej przejął go zakon jezuitów. Zobaczymy tu piękny ołtarz oraz posłuchamy organów obejmujących 44 rejestry.

Budynek znajdujący się przy ul Piotrkowskiej i sąsiadujący z Placem Wolności również był świątynią ewangelicką: pod wezwaniem Świętej Trójcy. Jego projekt i pierwotny wygląd był łudząco podobny do ratusza łódzkiego, który znajduje się naprzeciwko świątyni, z czasem jednak zaistniała potrzeba przebudowy. Pod koniec XIX wieku uzyskał on obecny kształt. W 1945 roku powstała tu parafia rzymskokatolicka pw. Zesłania Ducha Świętego i istnieje do dziś. Mury świątyni zdobi polichromia Mieczysława Saara.

Historia tego neobarokowego obiektu niestety kończy się dość smutno. Mowa tu o Kościele Matki Bożej Nieustającej Pomocy, przy ul. Żeromskiego. Wzniesiono go w latach 1911-1913 dla wspólnoty braci morawskich. Później przejął go kościół ewangelicki. Po wojnie istniała tu parafia Polskiego Kościoła Starokoatolickiego, od 1948 roku, Polski Narodowy Kościół Katolicki. W 1990 roku Kościół Ewangelicki wymówił dzierżawę. W ostatnich latach działkę z kaplicą sprzedano prywatnej osobie, a świątynia niszczeje. Jest to bardzo ciekawy zabytek Łodzi. Wzniesiony w kształcie dużej sali, która pokryto mansardowym dachem, na jego środku znajduje się mała sygnaturka. 

Synagogi

W naszym mieście do II wojny światowej było około 250 synagog. Do dziś przetrwały jedynie dwie. Pierwszą z nich jest budynek przy ul. Rewolucji 1905 r., zbudowany w latach 1895-1902 z funduszy rodziny Reicherów. Budynek przetrwał wojnę, ale i po niej doświadczał wielu prób zniszczenia i włamań. Jest to murowana budowla na planie prostokąta z główną częścią modlitewną. Salę otaczają galerie przeznaczone dla kobiet, prowadzą do nich osobne wejścia. Ścianę wschodnią zajmuje Aron ha-kodesz, jest to niebieski baldachim wsparty na czterech filarach, a przed nim mieści się pulpit dla kantora.

Druga synagoga znajduje się w siedzibie Gminy Żydowskiej przy ul. Pomorskiej. Założona w 1997 roku, składa się z sali modlitewnej, tzw. babińca, który jest oddzielony od głównego pomieszczenia przesłoniętym oknem i maleńkiego przedsionka. 

Cerkwie

Sobór św. Aleksandra Newskiego znajduje się przy ul. J. Kilińskiego. Ciekawostką jest fakt, że fundatorami tej świątyni byli łódzcy fabrykanci, niekoniecznie jednakowego wyznania. Mieli w tym swój własny interes, liczyli bowiem na przychylność władz carskich we własnych sprawach. Cerkiew wyświęcono w 1884 roku, zbudowana jest w stylu bizantyjskim na planie ośmiokąta. Budynek zwieńczono kopułą. Elewacje są ozdobione licznymi arkadami. Wnętrze cerkwi pokrywa piękna polichromia i bogata sztukateria. Ikonostas wykonano z drewna dębowego. Jego fundatorem był Izrael Poznański.

Kolejną cerkiew możemy podziwiać przy ul. Piramowicza. Świątynia pod wezwaniem św. Olgi  z końca XIX w. jest budynkiem jednonawowym zbudowanym na planie prostokąta. Na jego osi znajduje się pokryta hełmem wieża. We wnętrzu, obraz św. Olgi, księżnej kijowskiej. 
Ostatnia i najmniejsza cerkiew mieści się w prawosławnej części cmentarza na Dołach. Budynek zbudowany w 1904 roku, z cegły, wieńczy złota kopuła.