Czym jest globalny podatek minimalny?

Czy możliwe jest, że Twoja firma zapłaci dodatkowy podatek, mimo że rozlicza się zgodnie z polskimi przepisami? Takie ryzyko pojawiło się wraz z wprowadzeniem globalnego podatku minimalnego, który od 1 stycznia 2024 r. zaczął obowiązywać w krajach większości państw Unii Europejskiej. Nowe regulacje mają na celu ograniczenie przenoszenia zysków do krajów o niskim CIT. W Polsce przepisy obowiązują – zasadniczo – od 1 stycznia 2025 r. (z opcją wyboru ich dobrowolnego stosowania od 1 stycznia 2024 r.). Tym samym pierwsze raportowanie i zobowiązania podatkowe z tego tytułu mogą pojawić się już w 2026 r.

Globalny podatek minimalny – podstawowe zasady

Podatek wyrównawczy dotyczy grup kapitałowych, zarówno międzynarodowych, jak i krajowych, których skonsolidowane przychody przekroczyły 750 mln EUR w co najmniej dwóch z czterech ostatnich lat podatkowych.

Punktem odniesienia dla wyliczenia tego podatku pozostaje – specyficznie kalkulowany – ETR (Effective Tax Rate), rozumiany jako udział podatków kwalifikowanych w kwalifikowanym dochodzie. W sytuacji gdy ETR wynosi poniżej 15%, może wystąpić konieczność zapłaty podatku wyrównawczego.

Wyróżnia się dwa główne mechanizmy:

• IIR (Income Inclusion Rule) – obowiązek zapłaty podatek wyrównawczy może wystąpić po stronie jednostki dominującej, jeśli ETR wyliczony dla spółek zależnych (w danym kraju i w danym roku podatkowym) nie przekracza 15%. Ta zasada jest modyfikowana zasadą QDMTT (Qualified Domestic Minimum Top-up Tax) – jej zastosowanie, zasadniczo, wiąże się z zapłatą podatku wyrównawczego przez spółki zależne;
• UTPR (Undertaxed Profits Rule) – jeśli kraj jednostki dominującej nie nałoży podatku wyrównawczego, obowiązek przejdzie na jednostki zależne zlokalizowane w krajach nakładających podatek wyrównawczy.

Jak podatek wpłynie na polskie firmy?

Nowe regulacje obejmą największe przedsiębiorstwa w Polsce (należące do grup kapitałowych) oraz spółki zależne zagranicznych grup kapitałowych. Firmy te będą zobowiązane do raportowania finansowego na potrzeby kalkulacji ETR. Szczególne ryzyko dotyczy firm korzystających z ulg podatkowych, ponieważ globalny podatek minimalny może je częściowo zniwelować.

Podatek wyrównawczy może w szczególności dotknąć podmioty:

• działające w Specjalnych Strefach Ekonomicznych i tzw. Polskiej Strefie Inwestycji (zwolnienia z CIT mogą nie zapewnić rzeczywistego obniżenia podatku),
• korzystające z ulgi IP Box (ogólnie mówiąc, dochody opodatkowane 5% CIT mogą podlegać dopłacie do poziomu 15%),
• stosujące z preferencyjnej stawki 9% CIT (firmy objęte tą stawką mogą być zobowiązane do oddania korzyści w formie podatku wyrównawczego).

Największe wyzwania dla firm

Dostosowanie się do nowych regulacji wymaga wdrożenia odpowiednich procedur i narzędzi księgowych. Najważniejsze wyzwania obejmują:

• kalkulację ETR – co wymaga analizy dochodów i zapłaconych podatków w skali całej grupy,
• dostosowanie systemów księgowych i raportowania – firmy muszą przygotować nowe dane finansowe i procesy kontrolne,
• wpływ na decyzje inwestycyjne – obniżona atrakcyjność ulg podatkowych może wpłynąć na strategię firm.

Jak się przygotować?

Aby uniknąć ryzyka podatkowych w obszarze opodatkowania wyrównawczego, firmy powinny jak najszybciej zweryfikować swoją sytuację. Kluczowe kroki obejmują:

• sprawdzenie czy grupa kapitałowa, do której należy dana spółka, przekracza próg 750 mln EUR w co najmniej 2 z 4 lat poprzedzających dany rok podatkowy,
• analizę wpływu stosowanych ulg podatkowych na ETR,
• przygotowanie systemów księgowych do nowych obowiązków raportowych,
• konsultację z doradcami podatkowymi w celu ograniczenia ryzyka podatkowego.

Globalny podatek minimalny to istotna zmiana w systemie opodatkowania CIT, która obejmie największe przedsiębiorstwa działające w Polsce. Chociaż nowe przepisy będą dotyczyć firm należących do większych grup kapitałowych, ich skutki mogą pośrednio wpłynąć na cały rynek. Przedsiębiorstwa powinny jak najszybciej przygotować się do nowych obowiązków, aby uniknąć dodatkowych kosztów i sankcji.